Jak długo trwa psychoterapia?

Jeżeli zastanawiasz się nad podjęciem psychoterapii, prawdopodobnie zadajesz sobie pytanie, jak długo będzie ona trwała. To naturalne – chciałbyś wyrazić świadomą zgodę na terapię, tak jak w przypadku każdej usługi, która dotyczy twojego zdrowia. A żeby taką właśnie zgodę wyrazić, potrzebujesz przede wszystkim wiedzy. Niezależnie więc od tego, do jakiego specjalisty idziesz, szukasz informacji na temat tego co dana osoba chce ci zaproponować, i z iloma wizytami masz się w związku z tym liczyć. Psychoterapia wymaga bowiem zarówno wpisania na jakiś czas w swój harmonogram regularnych spotkań z terapeutą (najczęściej w trybie raz w tygodniu bądź raz na dwa tygodnie), jak i zaplanowania przedsięwzięcia pod kątem finansowym. Psychoterapeuta będzie więc chciał omówić z Tobą, ile orientacyjnie może trwać psychoterapia.

Podczas terapii możesz odkryć nowe spojrzenie na swoje życie, przyglądać się przyczynom swoich uczuć i zachowań, oraz rozwijać zdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Proces ten może być czasem wymagający, ale także bardzo satysfakcjonujący i prowadzący do znaczących pozytywnych zmian w Twoim życiu.

Kiedy otrzymasz taką informację?

Ta kwestia najczęściej jest omawiana na etapie zawierania tzw. kontraktu terapeutycznego, czyli swego rodzaju umowy między klientem a terapeutą, określającej cele pacjenta i zasady psychoterapii. W praktyce ma to miejsce w ciągu kilku pierwszych spotkań z terapeutą. Może być też tak, że już w trakcie psychoterapii, na dalszym jej etapie, przewidywany czas całego procesu ulegnie zmianie – bo na przykład zgłosisz potrzebę, żeby zająć się jakimś wcześniej nieporuszanym tematem. Wtedy warto, żeby terapeuta na bieżąco omówił z Tobą, w jaki sposób dany czynnik wpływa na przewidywany czas terapii.

Ważne jest również, aby pamiętać, że psychoterapia jest procesem zmiennym, w trakcie procesu pojawiają się wzloty i upadki. Są momenty, gdy postępy są szybkie i wyraźne, a później może się wydawać, że stoisz w miejscu lub nawet się cofasz. Czasami nawet odległe problemy mogą powrócić i może to wymagać dodatkowego czasu na ich rozwiązanie.

Od czego zależy czas trwania terapii?

To zależy od wielu czynników, z których warto wspomnieć o kilku podstawowych:

Rodzaj trudności pacjenta

Istnieje wiele rodzajów zaburzeń emocjonalnych, z których każde ma swoją specyfikę i określony sposób leczenia. Inna może być zatem długość psychoterapii u osoby doświadczającej zaburzenia lękowego z napadami lęku (lęku panicznego), inna u kogoś kto cierpi na zaburzenia depresyjne, a jeszcze inna u osób z zaburzeniami osobowości. Psychoterapeuta dowie się więc od Ciebie w pierwszej kolejności, jakich doświadczasz symptomów, i na tej podstawie określi, jaki sposób prowadzenia psychoterapii oraz czas jej trwania jest najbardziej wskazany.

Relacja z terapeutą

Istotnym czynnikiem jest również to jak szybko uda Ci się nawiązać zaufanie i otwartą, bezpieczną relację z terapeutą. Badania pokazują, że silna i wspierająca relacja terapeutyczna może być najważniejszym czynnikiem w skuteczności terapii. Czasami może trochę potrwać, zanim poczujesz się komfortowo dzieląc się swoimi myślami i uczuciami z terapeutą. Pamiętaj, że możesz z nim o tym porozmawiać i wspólnie zastanowić się nad tym czy czujesz się w tym kontakcie dobrze.

Utrwalenie trudności

Im dłużej doskwiera ci jakiś problem, i im bardziej jest on nawracający, tym dłużej może trwać psychoterapia. Możemy się spodziewać, że terapia osoby doświadczającej od lat w różnych sytuacjach życiowych epizodów depresyjnych, będzie dłuższa niż terapia osoby, która od dwóch miesięcy odczuwa po raz pierwszy w życiu stan istotnego obniżenia nastroju. Jest to logiczne, bo mówiąc w pewnym uproszczeniu – jeżeli Twój układ nerwowy niejako nauczył się funkcjonować przez długi czas w stanie np. obniżenia nastroju, czy też nasilonego lęku, a Ty wytworzyłeś sobie różne strategie, które pomagały ci radzić sobie z tym stanem, to przestawienie tego wszystkiego na inny sposób funkcjonowania może zająć więcej czasu. 

Podejście psychoterapeutyczne

Istnieją podejścia terapeutyczne skoncentrowane w pierwszej kolejności  na rozwiązywaniu bieżących trudności pacjenta, nastawione co do zasady na krótkoterminową pracę – np. terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) czy poznawczo-behawioralna (CBT). Są również nurty terapeutyczne, w których przewidywany czas terapii jest z założenia dłuższy, bo np. obejmują one dłuższy okres przeznaczony na nawiązanie wspierającej relacji między terapeutą a klientem. O tym aspekcie – jak to wygląda w świetle danego podejścia terapeutycznego, terapeuta również Cię poinformuje, rozmawiając z Tobą o założeniach danego nurtu terapeutycznego.

Cele w terapii

Psychoterapeuci ustalają z pacjentem jego cele terapeutyczne i nad tymi celami pracują. Ludzie zgłaszają się bowiem do specjalistów z różnymi trudnościami i tak naprawdę nie wszyscy potrzebuję psychoterapii. Jeżeli np. masz poczucie, że nie wiesz jak zareagować w bieżącej trudnej sytuacji w rodzinie i chcesz to z kimś omówić, aby zorientować się lepiej w tym co czujesz, co myślisz o całej sytuacji i jak chcesz w niej postąpić, to być może potrzebujesz jednego czy dwóch spotkań, o charakterze konsultacji/pomocy psychologicznej. Jeżeli natomiast zgłaszasz się z trwającym od dawna zamartwianiem się o różne aspekty przyszłości, uporczywym, trudnym do opanowania, to pewnie Twoje cele terapeutyczne będą bardziej złożone. Będą one dotyczyły tego jakie umiejętności chciałbyś zbudować, w jaki sposób radzić sobie z emocjami w różnych sytuacjach – w związku z tym będzie to zapewne cel już do pracy w formie psychoterapii (czyli regularnych, systematycznych spotkań w których zajmiecie się wspólnie z terapeutą tym problemem).

Gdy zastanawiasz się, jak długo potrwa psychoterapia postaraj się podejść do tego z elastycznością i otwartością. Czasami okres terapii może być krótki i skuteczny, a innym razem będzie to długotrwały proces. Bardzo ważne jest podjęcie decyzji na podstawie Twoich indywidualnych potrzeb, celów i możliwości, a także regularne monitorowanie postępów wspólnie z terapeutą.

W związku z opisanymi czynnikami, które terapeuta musi wziąć pod uwagę, rozpiętość możliwego czasu trwania terapii jest bardzo duża – od nawet kilku spotkań (jak np. w terapii fobii prostych, czyli lęku przed określonym obiektem – powiedzmy, pająkami) do kilku lat (jak to się zdarza np. w przypadku zaburzeń osobowości, czyli trudności widocznych już od wieku nastoletniego, nasilonych, dotykających wielu obszarów życia pacjenta). Co jest też ważne – czas trwania terapii można przewidzieć jedynie w przybliżeniu, bo może być tak, że z najróżniejszych przyczyn dany etap terapii przedłuży się lub skróci (o zmianach przewidywanego czasu terapii terapeuta będzie Cię informować). Dopiero więc rozmowa ze specjalistą na temat Twoich konkretnych trudności pozwoli ci się dowiedzieć, na jaki czas terapii możesz się nastawiać, aby osiągnąć zamierzone cele terapeutyczne.

Ostatecznie, długość terapii może być różna dla każdej osoby, ale istotne jest podjęcie decyzji o kontynuowaniu procesu na podstawie Twoich indywidualnych potrzeb i postępów. Jeśli czujesz, że terapia przynosi Ci korzyści i pomaga Ci osiągać swoje cele, warto kontynuować ten proces, nawet jeśli zajmuje to więcej czasu niż początkowo się spodziewałeś. Terapia to inwestycja w Twoje zdrowie psychiczne i dobrostan, która może przynieść długotrwałe korzyści dla Ciebie i Twojego życia.

autor: Beata Ziętkiewicz
psycholożka, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, ukończyła Szkołę Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS pod Kierownictwem dr Agnieszki Popiel i dr Ewy Pragłowskiej